DE DOERIAN: NAASTE BUUR VAN HEMEL EN HEL

Esplanade – Theatres on the Bay – Singapore
The building is colloquially known to locals as “the big durians”.

Op vakantie in Indonesië werd ik ooit door een gids gewezen op een doerianboom. Ik liep er naar toe, klaar om een mooie foto te maken van de hoge boom waarin vruchten ter grootte van een voetbal hingen. “Niet dichterbij komen!”, waarschuwde gids. “Als zo’n doerian op je hoofd valt ben je dood!” Snel zette ik wat passen achteruit, want hij had natuurlijk een punt: doerians zijn vruchten die wel acht kilo zwaar kunnen worden. De schil is bovendien bezet met grote, keiharde stekels.
Een vreemde, ietwat sinistere vrucht, die doerian. Niet alleen omdat er in landen als Indonesië, Thailand en Maleisië gedocumenteerd slachtoffers zijn gevallen, mensen die zo onverstandig waren tóch onder de boom, die wel 25 meter hoog kan worden, te gaan staan. Ook niet omdat de bloemen merkwaardigerwijs worden bevrucht dankzij een klein soort vleermuis. Nee, het zijn geur en smaak van de doerian die pas echt tot nadenken stemmen. Want hoe kan het dat iets dat zo lekker is zo vies ruikt? Zeg dat: bij de doerian zijn hemel en hel naaste buren.
Hoe eet je een doerian (sommigen zullen zeggen: je kunt je beter afvragen waaróm je een doerian eet)? Een doerian splijt je open. Je ziet dan in de twee helften verschillende compartimenten, die bestaan uit een paar pitten die omgeven zijn door geelwit vruchtvlees. Bij rijpe doerians (en het precieze moment van rijpheid herkennen is een kunst apart) is dat vruchtvlees smeuïg, een soort dikke pap. Wat je doet, is dat je de pitten met aanhangend vruchtvlees uit de schil peutert (je houdt ongeveer 20 procent van de vrucht over), en dan kan het feest beginnen.
Het feest inderdaad, want de smaak is werkelijk heel erg lekker en in ieder geval mooi complex.  Laten we het eens zeggen in de poëtische taal van Johannes van Dam in zijn boek “Dedikkevandam”: “Stel u voor een vla met de romige dikte van mascarpone, met de geur en smaak van een vleugje rijpe camembert, een scheutje sherry, een vleugje knoflook en wat vage kruiden op de achtergrond. En dan misschien van perzik en amandel.” Verslavend lekker, zeggen de echte affectionados. Doerian wordt daarom wel ‘the king of fruits’ genoemd. Hij schijnt ook gezond te zijn, en onder andere bloeddrukverlagende eigenschappen te bezitten. Anderen roemen de kwaliteiten van de doerian als afrodisiacum.

Doerian
Foto Manuela Tjarkina Vermeeren

Dat moge allemaal zo zijn, maar voor je aan een doerian kunt beginnen moet je wél eerst even door de geur heen. En die staat als een muur. Als een huis. Want afhankelijk van welke bron je gebruikt komen associaties naar boven met lijken, dode bunzingen, openliggende riolen, rottende kaas, oud zweet, vers braaksel, openstaande gaskranen – eigenlijk alles wat smerig ruikt. Er zijn op YouTube tal van aardige filmpjes te vinden (zoek op ‘durian’) waarin te zien is hoe argeloze Westerlingen hun eerste ervaring met de doerian ondergaan. De gezichten spreken meestal boekdelen…
Het is dan ook geen wonder dat hotels in zuid-oost-Azië hun gasten verbieden om doerians mee naar de kamer te nemen, bang als ze zijn dat de doordringende geur van de vrucht via het aircosysteem de lucht in het gehele hotel verpest. Evenmin is het verwonderlijk, dat vele vliegmaatschappijen en andere vervoerders het niet goedvinden dat hun passagiers doerians mee aan boord nemen.
In het Algemeen Dagblad van een paar jaar geleden is het verhaal te vinden van meester-ijsmaker Luc Blok uit Wassenaar die maar één keer in zijn leven ijs heeft gemaakt waarvan hij niet weet hoe het smaakte. Dat was het doerian-ijs dat hij op verzoek van een pasar malam maakte. Het ging om honderden liters ijs die Blok zo weerzinwekkend vond ruiken dat hij zich er niet toe kon zetten zijn eigen product af te proeven.
Zo erg dus.

Maar toch. Er zijn, zoals gezegd, mensen zoals Johannes van Dam die bij doerians zweren. Voor de doerian lijkt nu eenmaal te gelden: you either hate it passionately, or you love it passionately. In Thailand worden hele festivals gewijd aan de doerian waarvan de beroemdste die van Chanthaburri City is, zo’n drie uur rijden van Bangkok.  Daar kun je desgewenst meedoen aan een wedstrijd doerian snel-eten, of je laten voorlichten over de verschillende soorten waarvan er overigens één, afkomstig uit het eveneens Thaise stadje Laplae, bijna niet schijnt te stinken. Er is dus hoop…
De doerian die in ons land te koop is, wordt doorgaans in bevroren staat aangeboden, als vruchtvlees. Wie dat koopt: opgepast, want als je het pakje eenmaal open hebt gehad slaat de lucht – die tot overmaat van ramp makkelijk ook in andere voedingsmiddelen kan gaan zitten – je tegemoet. Je kunt ‘m verwerken in onder meer toetjes, smoothies, of er ijs van maken. Hieronder, voor de moedigen onder ons, een recept, afkomstig van de – uitermate informatieve – site aziatische-ingrediënten.nl

Doerian-ijs

voor 750ml ijs

• 400ml kokosroom
• 400g  doerian vruchtvlees uit de diepvries
• 200g maisstroop
• 2 snufjes gemalen kaneel
• 1 snufje nootmuskaat

Gewoon alles samen pureren in een blender en er daarna ijs van draaien. Haal wel eerst de pitten uit het doerian vruchtvlees. Als de doerian nog enigzins bevroren is en de kokosmelk voorgekoeld heb je al bijna ijs. Daarna nog even in de ijsmachine, of gewoon direct de diepvries in en om het half uur nog een paar keer roeren.
Heb je geen maissiroop, dan kun je gerust suiker gebruiken, maar die moet je dan eerst samen met (een gedeelte van) de kokosroom verwarmen tot het mengsel volledig is opgelost. Dat dan eerst terugkoelen, maar daarna is het weer hetzelfde: alles pureren en ijs van draaien.

Doerian: een superfood

Een paar jaar geleden bracht de Guardian het bericht dat Jackfruit of Nangka – eveneens te categoriseren als ‘stinkfruit’ – wel eens de panacee voor het wereldvoedselprobleem zou kunnen zijn. Volgens Indiase onderzoekers zou deze grote, onooglijke vrucht uit Zuid- en Zuid-Oost-Azië een goede vervanging kunnen zijn voor graan, maïs en ander basisvoedsel dat zwaar te leiden heeft onder de klimaatverandering. Jackfruit is namelijk enorm rijk aan calorieën en zit vol kalium, calcium en ijzer – ideaal, kortom, als basisvoedsel. Ondanks al die voordelen wordt Jackfruit nauwelijks verbouwd.

Het bericht in de Guardian werd opgepikt door de bloggers van The Durian, een blog van het Center for Asian Democracy van de Universiteit van Louisville – de geboorteplaats van wijlen Mohammed Ali (maar dit terzijde). Gezien de naam is het begrijpelijk dat zij de doerian naar voren schuiven als een nog beter alternatief. Het door hen gepubliceerde overzicht spreekt voor zich:

1 cup van iedere vrucht heeft de volgende voedingswaarde:

(% is % van de dagelijks aanbevolen inname)

De doerian is dus een supervrucht, maar je moet de geur dan wel op de koop toe nemen. Dat laatste blijkt moeilijker dan gedacht: we hebben in dit verband nooit meer iets over het stinkende wonderfruit vernomen.