HET SPIJSVERTERINGSSTELSEL ALS MENSELIJK PORTRET

Zelden is zijn werk in Europa te bezichtigen. Want de Belgische kunstenaar Wim Delvoye (1965) exposeert vooral in landen als China, Dubai, Rusland en Azerbeidzjan. Om zijn tienjarig bestaan te vieren nodigde het MUDAM in Luxemburg Delvoye echter uit voor een grote solotentoonstelling. Zijn serie ‘Cloaca’ was daarvan een prominent onderdeel.

©
Wim Delvoye
Chapelle
2006

alle fotografie en video door Manuela Vermeeren 

Wim Delvoye’s cerebrale, sterk conceptuele kunst roept veel controverses op. Maar vriend en vijand zijn het over één ding eens: zijn werk is uitvoeringstechnisch van uitzonderlijk hoog niveau. De kunstenaar maakt gebruik van handwerkslieden van over heel de wereld om zijn bijzondere ideeën uit te voeren. Voor zijn serie Cloaca werkte Delvoye samen met tal van technici en wetenschappers. Het kostte maar liefst tien jaar om deze laboratoriumopstelling die het menselijke spijsverteringsstelsel zo getrouw mogelijk nabootst, te perfectioneren. In het MUDAM was het werk van Delvoye opgedeeld in vier thema’s. Cloaca valt onder het thema ‘Origins’ en daarover zeggen de samenstellers van de tentoonstelling:

‘We worden geboren tussen uitwerpselen en urine’. Deze zin, toegeschreven aan Augustinus van Hippo en in zijn directheid dwingend tot nederigheid, lijkt de intentie van een hele sectie van Wim Delvoye’s werk te reflecteren: licht te werpen op de oorsprong van het menselijk leven via de trivialiteit van de lichamelijkheid. In vele opzichten vormt het menselijk lichaam een barrière, waarvan het overwinnen altijd al een uitdaging en een verleiding is geweest voor kunstenaars. Zijn buitenste ‘schil’, de huid, en de materialiteit van zijn uitwerpselen (niet zelden een taboe) zijn favoriete thema’s van Delvoye. Om die reden beschouwt de kunstenaar zijn ambitieuze Cloaca-project dat uit technische en biochemische systemen bestaat die de functie van het spijsverteringssysteem nabootsen, als ‘het enige menselijke portret’ in zijn hele oeuvre. Het ‘materiaal’ dat machines produceren, het meest ‘egalitaire’ dat er is, nodigt uit tot vele interpretaties, om te beginnen met wat het zegt over de kunstwereld en de waarden die daar gehanteerd worden. Het was ook in die geest dat Delvoye van 2003 tot 2010 zijn beroemde Art Farm in China runde, gewijd aan het fokken van getatoeëerde varkens: vaak gedemoniseerd en toch zo dicht bij de mens, staat het varken voor de kunstenaar als ‘democratisch wezen’ par excellence.

Over het project Cloaca schrijven de conservatoren:

Cloaca is een grootschalig project, ontwikkeld tussen 2000 en 2010. Het omvat tien ‘spijsverteringsstelsels’ van verschillende grootte, een groot aantal tekeningen, logo’s, een reeks afgeleide objecten en de uitwerpselen van de machines, vacuüm verpakt of in potten. Het werk Mozaïek (90-400-DOC) (1990), gepresenteerd op Documenta IX in 1992, leidde deze ambitieuze groep werken in.

Elke Cloaca, van de Cloaca Travel Kit (2009-2010) in een koffer tot de Super Cloaca (2007) ter grootte van een container, simuleert perfect de menselijke spijsvertering, van de inname van voedsel tot het uitscheiden van uitwerpselen. Wim Delvoye werkte nauw samen met een team van wetenschappelijke deskundigen om dit complexe biologische proces met succes te reproduceren.

Binnen Delvoye’s oeuvre zou Cloaca kunnen worden opgenomen in zijn zogeheten ‘democratische’ periode, gekenmerkt door het verlangen om kunst te maken die volledig ‘egalitair’ is. Wat zou ontlasting meer kunnen zijn? Ofschoon het belangrijkste doel van de kunstenaar was een onnodige ‘zero machine’ te bouwen – “Ik was op zoek naar een ingewikkeld ding dat moeilijk en duur is om te maken en dat leidt tot niets”, zegt hij – genereert Cloaca metaforische betekenissen en vragen over zowel de grenzen van de kunst als over smaak-gebaseerde oordelen.